Zdolność kredytowa – co trzeba o niej wiedzieć?

Według danych Biura Informacji Kredytowej Polacy coraz częściej sięgają po różnego rodzaju pożyczki czy kredyty. Instytucje finansowe walczą o każdego nowego klienta i pielęgnują współpracę z aktualnymi. Rynek bankowy jak i pozabankowy daje dziś ogromną liczbę możliwości wzięcia kredytu. Nie każdy jednak otrzyma tyle, ile potrzebuje. Kluczowe znaczenie w tym kontekście ma bowiem zdolność kredytowa. 

Chcąc zaciągnąć kredyt w banku zostaniemy poddani szczegółowej kontroli i poproszeni o szereg dokumentów. Instytucja nie da nam pieniędzy w ciemno, lecz dokładnie prześledzi nasze dotychczasowe życie pod kątem finansowym. O informacje poprosi nie tylko nas, ale także funkcjonujące w kraju biura informacji gospodarczej, sprawdzając tym samym, czy nie widniejemy np. w rejestrze dłużników czy też na liście osób o wątpliwej reputacji jeśli chodzi o sferę pieniądza (np. KRD)

Co to jest zdolność kredytowa?

Najprościej mówiąc, to maksymalna kwota, jaką jest w stanie pożyczyć nam bank, ustalając  umowne terminy płatności. Według przepisów polskiego prawa zdolność kredytowa jest warunkiem niezbędnym do uzyskania kredytu. Istnieją oczywiście sztywne i przestrzegane przez większość instytucji finansowych zasady jej oceny, ale większość banków podchodzi do każdego klienta indywidualnie i oblicza ją na podstawie własnych wytycznych.

Innym kryteriom poddane są osoby fizyczne, a innych firmy. Warto przytoczyć definicję z Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku: Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

Jak obliczyć swoją zdolność kredytową?

Na zdolność kredytową składa się wiele rzeczy. W tym obszarze nie ma ściśle określonych reguł. Jeden bank wyżej oceni poziom naszych zarobków, inny skupi się na dotychczasowej historii kredytowej. Pod uwagę brane są zarówno czysto materialne elementy, czyli stabilność wynagrodzenia, jak i analiza cech danego klienta. Można jednak wyróżnić kilka najczęstszych czynników, takich jak:

• wysokość dochodów do dyspozycji osoby starającej się o przyznanie kredytu,
• źródło oraz systematyczność uzyskiwania dochodów,
• aktualne zobowiązania,
• dotychczas zaciągane kredyty czy pożyczki,
• wiek kredytobiorcy,
• wysokość wkładu własnego,
• liczba osób, z którymi się mieszka.
• Duże znaczenie ma także wysokość i rodzaj kredytu, jego rat czy okres spłaty. Warto mieć również jakieś dodatkowe zabezpieczenie w naszym majątku, na przykład nieruchomość.  

Kalkulator zdolności kredytowej

Ocenie naszej zdolności służy analiza kredytowa. W przypadku osób fizycznych najczęściej stosuje się badanie ilościowe, jakościowe oraz punktowe. Przy ilościowej ustala się wysokość dochodu. Dlatego konieczne jest przedstawienie pracownikowi instytucji wszystkich dokumentów, które potwierdzają naszą sytuację finansową, takich jak umowy o pracę, zeznania podatkowe za ubiegły rok, czy zaświadczenie o dochodach.

Analiza jakościowa z kolei skupia się na pewnych cechach klienta wnioskującego o kredyt, takich jak wiek, stan cywilny, liczba osób, które utrzymuje, wykształcenie, staż pracy, rodzaj zatrudnienia, zawód, a także to, czy w przeszłości brał już kredyt, a jeśli tak to czy spłacił wszystko w terminie. Do kategorii jakościowej należą również takie wskaźniki jak kwota zobowiązania czy długość okresu kredytowania.

Analiza punktowa (scoring kredytowy)

To tak naprawdę połączenie analizy jakościowej i ilościowej. Rozwiązanie to stosowane jest przez niemal wszystkie banki w Polsce. Posługują się nią także pozabankowe firmy pożyczkowe. Polega na przyznawaniu określonej liczby punktów poszczególnym czynnikom wpływającym na naszą zdolność kredytową. Jest to metoda wartościująca, ponieważ nie istnieje jeden model działania, ale – jak pokazuje praktyka – bardzo skuteczna i w miarę obiektywna oraz sprawiedliwa, przynajmniej dla klientów tego samego banku.

Wyróżnia się dwa rodzaje scoringu: aplikacyjny (zwany inaczej użytkowym) oraz behawioralny (statystyczny). Rozróżnienie to jest niezwykle ważne, mamy bowiem do czynienia z dwoma kompletnie innymi obszarami analizy. Pierwszy przypadek dotyczy wniosku kredytowego złożonego przez nowego klienta, a drugi – dotychczasowej współpracy banku ze stałym kredytobiorcą. Bank może przyjąć skalę punktów od 1 do 10 i na tej podstawie ocenić na przykład wysokość naszego wynagrodzenia w perspektywie tego, o jaką kwotę kredytu wnioskujemy. 

Jak sprawdzić zdolność kredytową

Warto systematycznie dbać o swoją zdolność kredytową. Nigdy nie wiemy bowiem, czy kiedyś nie będziemy potrzebować dużego kredytu. Wówczas będzie już za późno, aby zatroszczyć się o swoje interesy. Istnieje wiele metod prowadzących do zwiększenia szans na otrzymanie kredytu. W każdym momencie możemy także sprawdzić swoją zdolność kredytową, a właściwie scoring w Biurze Informacji Kredytowej. To właśnie tam gromadzone są również dane dotyczące spłaconych lub spłacanych przez nas zobowiązań.

Będzie to jednak ocena dość poglądowa i oparta na subiektywnej skali ocen. Jak już wspomniano wcześniej, każdy bank czy firma udzielająca pożyczek ma własne reguły, według których wylicza, jaką wielkość zadłużenia będzie potrafili spłacić w danym terminie. Eksperci zajmujący się rynkiem kredytowym nie kryją, że nasza zdolność zmienia się nie tylko w zależności od tego kiedy złożymy wniosek o kredyt, ale przede wszystkim, w którym banku to zrobimy. Jeden może wyliczyć nam bowiem 100 000, a drugi nie zechce wypłacić nawet 50 000 złotych. Powszechnie wiadomo też, że łatwiej od kredytu można dostać pożyczkę ratalną.

Zdolność kredytowa firm

Obliczanie zdolności kredytowej w przypadku przedsiębiorstw nie jest takie proste, jak się wydaje. O ile u osób fizycznych kryteria są w miarę jasne i łatwe do określenia, firmy to bardzo szerokie grono kredytobiorców. Na czym polega problem? Na mnogości obszarów, które podlegają ocenie. Chodzi tutaj między innymi o różny kapitał zakładowy, rodzaj i rozmiar działalności czy formę prawną. Ważny jest również cel zaciągnięcia zobowiązania, a także jego wysokość.

Do podstawowych czynników, które podlegają analizie można zaliczyć w kontekście przedsiębiorstw: wartość aktywów firmy oraz jej struktury, wysokość przychodów i kosztów – zarówno obecną, jak i zakładaną, źródło finansowania działalności, kwalifikacje kadry kierowniczej i wszystkich pozostałych pracowników. Znaczenie mają także czynniki, które w przyszłości mogą w sposób znaczący wpłynąć na kondycję finansową firmy, w tym konkurencyjność innych przedsiębiorstw z branży, regionalne projekty czy inwestycje i jeszcze wiele innych czynników. Biorąc to wszystko pod uwagę bank ocenia płynność i rentowność zakładu, a także perspektywę jego rozwoju.

Budujmy kapitał na przyszłość

Warto spłacać należności w terminie i tym samym budować sobie pozytywną historię kredytową. Podwyższy to z pewnością naszą zdolność i przy kolejnym kredycie otrzymamy pieniądze w łatwiejszy sposób i na korzystniejszych warunkach. Trzeba uświadomić sobie, że poprawianie zdolności kredytowej to pasjonujący, ale długotrwały proces. Efekt w postaci wyższego kredytu potrafi zrekompensować jednak wszelkie wyrzeczenia.