Na co zwrócić uwagę w umowie pożyczki?

Decydując się na wzięcie kredytu lub pożyczki musimy liczyć się z koniecznością złożenia podpisu na umowie. Każdy tego rodzaju dokument ma przynajmniej kilka stron i zawiera mnóstwo informacji związanych z samym zobowiązaniem, ale i prawem bankowym oraz innymi uregulowaniami. Większość pożyczkobiorców nie zapoznaje się jednak z treścią umowy, ufając firmie, która udziela wsparcia finansowego. Okazuje się, że to błąd, który może sporo kosztować! 

Zapewne nikt z nas nie czyta podpisywanych przez siebie umów od deski do deski. Nie dotyczy to tylko dokumentów przedstawianych przez banki czy instytucje pozabankowe, ale także firmy telekomunikacyjne, dostawcę energii elektrycznej czy gazu, administrację budynku mieszkalnego i innych. Tymczasem, wiele podmiotów pożyczkowych umieszcza w umowach kruczki prawne, które mogą wpędzić klienta w kłopoty, a co najmniej w niekorzystne położenie.

Miliony umów

Rocznie Polacy podpisują nawet kilkaset umów pożyczkowych lub kredytowych. Według raportu Krajowego Rejestru Długów, zobowiązanie zaciągnęło dotychczas kilkanaście milionów naszych rodaków, a wielu z nich spłacało lub spłaca nawet kilka różnych należności. Umowa zobowiązaniowa to obowiązkowy element każdej transakcji. Jak przekonują eksperci, dobrze skonstruowany dokument to taki, który jest zrozumiały dla obu stron.

Czym jest pożyczka?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego przez pożyczkę należy rozumieć czynność prawną, w której jedna ze stron zobowiązuje się przekazać drugiej jakąś kwotę środków lub rzecz oznaczoną co do gatunku. Druga natomiast zapewnia, że wykorzysta otrzymane dobra w zadeklarowany sposób lub na określony w treści umowy cel. Co ważne, pożyczka może być nieodpłatna, ale w większości przypadków firmy naliczają określoną kwotę proporcjonalnie do wartości kapitału. Pożyczki i kredyty są regulowane przede wszystkim przez zapisy ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 roku.

Odsetki składają się na całkowity koszt pożyczki i są w pewnym sensie wynagrodzeniem dla instytucji finansowej za ryzyko udzielenia pożyczki i dopilnowanie kwestii formalnych całej operacji. Umowę sporządza się przy każdym rodzaju zobowiązania, a więc zarówno przy pożyczce ratalnej, kredycie gotówkowym jak i chwilówkach.

Jak wygląda umowa pożyczki?

Prawo określa że umowa pożyczki prywatnej musi mieć formę pisemną od kwoty 500 zł. Zasadę taką przyjęto, ponieważ dokument ma wówczas wyższy ciężar dowodowy w ewentualnym postępowaniu sądowym między stronami. Zanim przejdziemy do wyjaśnień dotyczących tego, na jakie kruczki prawne należy uważać, skupmy się na elementach, które muszą się w umowie znaleźć.

Obligatoryjna jest m.in data i miejsce zawarcia, zdefiniowanie stron stosunku zobowiązaniowego, czyli podanie ich danych osobowych (w przypadku osób fizycznych) lub NIP-u, wpisu do KRS czy siedziby (jeśli mowa o przedsiębiorstwach). Konieczne jest ponadto wskazanie, co jest przedmiotem zawartej umowy. W sytuacji, gdy są nim środki pieniężne muszą zostać w niej umieszczone konkretne kwoty.

Niezbędne elementy dodatkowe

Bardzo często niektóre punkty umowy opisują status majątkowy pożyczkobiorcy, jego potencjał do spłaty zobowiązania oraz charakter wpisu w rejestrach dłużników. Oczywiście muszą się w niej znaleźć dane liczbowe związane z parametrami samego zobowiązania.

Mowa o jego wysokości, kwocie całkowitej, czyli wszelkich kosztach, liczbie rat i walucie. Dobra umowa zawiera także wytyczne na wypadek wcześniejszego uregulowania zobowiązania lub możliwości wydłużenia okres spłaty, a także warunki wypowiedzenia albo odstąpienia od umowy. Najważniejszy jest jednak podpis, którym obie strony potwierdzają, że zapoznały się z postanowieniami umowy i przystają na nie.

Jakie kruczki prawne są w umowach?

Kruczki prawne to nie tylko groźnie brzmiące hasło, ale rzeczywistość. Oczywiście nie znajdziemy ich w umowach wszystkich firm, ale tego rodzaju sytuacje czasem się zdarzają. Chęć łatwego zysku, bazowanie na nieznajomości prawa przez klienta, a także zawiłe przepisy kredytowe sprawiają, że wiele – szczególnie mniejszych – instytucji pozabankowych umieszcza w umowach zapisy, które mogą działać na niekorzyść pożyczkobiorcy, a przynajmniej dać podmiotowi finansowemu szerokie pole do interpretacji. Na szczęście rynek pożyczek jest w Polsce silnie regulowany i w razie jakichkolwiek wątpliwości mamy duże szanse na interwencję UOKiK i Rzecznika Finansowego. Listę legalnie działających pożyczkodawców można sprawdzić na stronie Komisji Nadzoru Finansowego.

Umowa kruczki prawne – przykłady

Większość haczyków prezentują już same hasła reklamowe wielu firm pożyczkowych oferujących szybkie zobowiązania za niewielki koszt. Najczęściej jednak za ładnie brzmiącym sloganem kryje się niewiele prawdy, a niczego nieświadomy klient podpisuje umowę, której nawet nie przeczytał. Jednym z najpopularniejszych kruczków jest tzw. darmowa pożyczka. Doświadczenie nauczyło już wielu z nas, że w życiu nie ma nic za darmo. Podobnie jest, mimo zapewnień pożyczkodawców, także w sferze finansów, a już szczególnie w branży pożyczkowej.

Bezpłatny charakter pożyczki może zmienić się jeśli klient nie spełni któregoś z zawartych w umowie warunków. Wystarczy np. jednodniowe opóźnienie w spłacie należności, a pożyczkodawca doliczy do rachunku wysokie odsetki, prowizję, karę umowną, a nawet opłaty dodatkowe, o których wcześniej nie było mowy.

Ile zapłacisz za pożyczkę?

Kolejny haczyk może dotyczyć wysokości kosztów całkowitych zobowiązania. Pamiętajmy, że na cenę pożyczki składa się wiele różnych elementów, w tym prowizja, odsetki, marża, opłata przygotowawcza lub administracyjna itp. Prawo nakazuje firmom pożyczkowym podawanie wszelkich kwot już na etapie podpisywania umowy, ale nie zawsze są one zrozumiałe dla zwykłego pożyczkobiorcy. Jedną z podstawowych informacji dla niego jest tzw. RRSO, czyli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania, która stanowi średnią wszystkich kosztów i jest w miarę rzetelnym wskaźnikiem opłacalności świadczenia. Kolejny element na który warto zwrócić uwagę, to całkowity koszt pożyczki, czyli wyliczenie kwoty do zapłaty za pożyczenie pieniędzy z uwzględnieniem zarówno odsetek jak i wszelkich dodatkowych kosztów. Takie i inne informacje można znaleźć choćby w tzw. rankingach kredytów.

Warto więc trochę więcej czasu poświęcić sprawdzeniu zapisów o niej w umowie. Należy pamiętać jednak, że miarodajne  jest porównywanie RRSO wyłącznie produktów o tych samych parametrach, czyli np. chwilówek. Inaczej wygląda stopa oprocentowania pożyczki krótkoterminowej, a inaczej wieloletniego kredytu lub kilkumiesięcznej pożyczki ratalnej.